Metodologia badań i wyniki
Podział metodologii ze względu rodzaj zastosowanej statystyki.
Analiza Statystyczna
Kierunki: Psychologia, pedagogika, kierunki medyczne (np. ratownictwo, fizjoterapia), prace doktorskie
W pracach gdzie wykorzystuje się analizę statystyczną metodologia jest najczęściej krótka i zwięzła, nie opisuje się tutaj co to jest pytanie i hipoteza badawcza, po prostu od razu się je stawia. Należy w nie zmieścić odpowiedzi na poniższe pytania:
- Jaki jest cel i przedmiot badań własnych?
- Jakie postawiono pytania badawcze i hipotezy?
- Jaki są zmienne i jakiej operacjonalizacji dokonano ( jak je zmierzono)?
- Jakie wykorzystano narzędzia badawcze? – (jakie testy, jaka ich jego trafność i rzetelność, kto jest autorem i kto jest autorem adaptacji na język polski, jakie testy mają skale i co te skale mierzą)
- Jaka była procedura badań? (Jak wyglądało badanie – czy przeprowadzono je grupowo czy pojedynczo stacjonarnie czy przez Internet, ile trwało, co po kolei badano)
- Charakterystyka badanej grupy (Jak dotarto do badanych, rozkład zmiennych demograficznych i wyników poszczególnych testów w badanej grupie)
Statystyka opisowa
Kierunki: zarządzanie, pedagogika, pielęgniarstwo socjologia i pokrewne, ale NIE: PSYCHOLOGIA,
Najczęściej wykorzystywana na wszystkich kierunkach społecznych, poza ekonomią i psychologią. To co wyróżnia metodologię w pracach, gdzie wykorzystuje się statystykę opisową to obszerna teoria, zbierająca definicje dotyczące tego co to jest przedmiot, cel badań, pytania i hipotezy badawcze oraz narzędzia i techniki badawcze. A zatem odpowiedzi na powyżej wymienione pytania należy poprzedzić definicjami opartymi na literaturze (przykładowi autorzy: T. Plich, T. Bauman, A. Maszke, M. Łobocki, F. Bereźnicki, A. Mróz) Część badawcza w tym wypadku najczęściej sprowadza się do skonstruowania ankiety oraz zliczenia odpowiedzi, a następnie przedstawienia ich ilościowo i procentowo w tabelach lub na wykresach. Czasem obliczane są średnia, mediana i odchylenie standardowe.
Plan części analitycznej:
METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH
- Cel i przedmiot badań
- Pytania badawcze i zmienne
- Narzędzia badawcze (ankieta)
- Charakterystyka badanej grupy (wiek, płeć wykształcenie itp.)
WYNIKI BADAŃ
- Wyniki badań
- Podsumowanie – trzeba jakieś wnioski wyciągnąć
Cel, przedmiot i problem badawczy
W zaawansowanych badaniach np. z inżynierii i fizyki te wyrażenia są ważne. W naukach społecznych jest to często przerost formy nad treścią, dlatego, że jedno zdanie przykładowo:
Celem pracy było określenie poziomu kształcenia na kierunkach medycznych uniwersytety śląskiego.
Zawiera już wszystkie niezbędne informacje o przedmiocie badań (poziom kształcenia na kierunkach medycznych uniwersytety śląskiego) oraz o problemie badawczym (Jaki jest poziomu kształcenia na kierunkach medycznych uniwersytety śląskiego?)
(Nie mówiąc już o tym, że pomiar samego poziomu kształcenia, bez innego punktu odniesienia jest zupełnie bezwartościowy.)
Celem może być ocena czegoś, poznanie przekonań, wyciągnięcie wniosków z dotychczasowych badań, synteza wiedzy na dany temat, przegląd literatury o…, wyznaczenie czynników wpływających na…, weryfikacja skuteczności terapii…
Przedmiotem jest to co badamy czyli np. zadowolenie z pracy
pracowników firmy X
Przedmiotem jest to, co badamy, ale najczęściej sformułowane w formie pytania. są to zazwyczaj pytania szczegółowe wnikające w daną cechę badanego przedmiotu
Należy opisać cel badań i problem badawczy (to jest właściwie to samo), ale zazwyczaj przy celu trzeba się bardziej rozwlec. W badaniach społecznych umieszcza się tu największy możliwy ogólnik.
Przykład
„Celem badań własnych jest ocena jakości kształcenia uczniów niepełnosprawnych umysłowo metodą X . Przedmiotem badań jest jakoś kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym, Jest to ważne bo… Obecnie nieustannie opracowuje się lepsze metody kształcenia.. „
W związku z tym w pracy postawiono następujący problem badawczy:
„Jaka jest jakość kształcenia uczniów niepełnosprawnych umysłowo metodą X?”
Pytania i hipotezy badawcze
W kolejnym kroku należy opisać pytania badawcze, są one zawsze związane ze zmiennymi i wskaźnikami i prawidłowo wygląda to następująco.
Dla takiego problemu badawczego:
„Główny problem badawczy postawiony w pracy dotyczył skuteczności pozapłacowych metod motywacyjnych stosowanych w firmie X.”
W pracy postawiono następujące pytania badawcze i hipotezy:
1. Czy firma X stosuje różnorodne metody motywacyjne?
H1. Firma X stosuje różnorodne metody motywacyjne.
(hipoteza to odpowiedź na pytanie badawcze)
2. Czy stosowane metody motywacyjne odpowiadają na potrzeby pracowników firmy?
H2. Stosowane metody motywacyjne odpowiadają na potrzeby pracowników firmy
3. Jaki jest poziom motywacji pracowników w firmie X?
H3. Poziom motywacji pracowników w firmie X jest wysoki. (Na takie pytania o poziom czegoś ciężko jest postawić prawidłową hipotezę, bo określenie niski, wysoki, średni ma zastosowanie tylko w porównaniu danej grupy do ogólnej populacji, ale większość promotorów takie błędy akceptuje)
4. Jakie pozapłacowe metody motywacyjne są preferowane przez pracowników w zależności od ich wieku?
H4. Osoby młodsze preferują wyjazdy i szkolenia a osoby starsze ubezpieczenia i pakiety zdrowotne.
W badań z psychologii taka hipoteza byłaby niedopuszczalna, ale na pozostałych kierunkach, powinna zostać przyjęta.
Zmienne:
Zmienną jest to o co pytamy w pytaniu badawczym/ co mierzymy, a zatem dla:
- Pyt. 1. Różnorodność metod motywacyjnych
- Pyt. 2. Zgodność stosowanych w firmie metod z potrzebami pracowników
- Pyt. 3. poziom motywacji pracowników
- Pyt 4.
- Zmienna 1. Preferowane metody motywacyjne zmienna (zależna/ wyjaśniana)
- Zmienna 2. Wiek pracowników (zmienna niezależna / wyjaśniająca)
Zmienne
Zmienne – zmienne są nominalne, porządkowe i ilościowe (przedziałowe i ilorazowe). Stosowanie zmiennych ilościowych pozwala stosować wiele działań matematycznych.
Jak rozpoznać zmienne porządkowe i ilościowe? Rozpoznajemy po tym, że patrząc na wartości zmiennych jesteśmy w stanie ustawić je w kolejność od najniższych do najwyższych.
Dla zmiennych porządkowych jest to tylko kolejność. Nie wiemy, o ile dokładnie wykształcenie wyższe jest lepsze od podstawowego, ale możemy sobie to uporządkować rosnąco np.:
Poziom wykształcenia: Podstawowy, średni, wyższy
Podobnie wielkość miejsca zamieszkania: wieś, małe miasto, średnie miasto, duże miasto
Zmienna ilościowa – to zmienna przedziałowa i ilorazowa W badaniach (społecznych) nie rozróżnia się ich zazwyczaj, tylko się stosuje jedną skalę: ilościową.
Warto jednak znać z grubsza różnicę:
Zmienna przedziałowa– jesteśmy w stanie określić o ile dana wartość różni się od innej wartości np. Współczynnik inflacji
Natomiast zmienna ilorazowa spełnia jeszcze łącznie poniższe kryteria:
posiada jednoznacznie określony punkt zerowy
ma swoje odzwierciedlenie w świecie rzeczywistym
Przykłady zmiennych ilościowych
Natężenie danej cechy, wiek (mierzony na jednej skali np. w latach)
wzrost (mierzony na jednej skali np. cm), prędkość, waga itp.
Oczywiście zawsze zmienne muszą być mierzone na jednej skali, jeżeli chcemy je potem analizować. Czyli przykładowo, jeżeli mierzymy zmienną: wielkość miejsca zamieszkania, to zazwyczaj mierzymy ją na skali porządkowej np.
- Wieś
- Miasto do 20 tys. mieszkańców
- Miasto od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców Miasto od 100 tys. do 500 tys. mieszkańców
- Miasto pow. 500 tys. Mieszkańców
Ale, gdybyśmy się uparli i poprosili osobę badaną, żeby wpisała nominalną ilość mieszkańców zamieszkujących jej miasto, to mielibyśmy odpowiedzi na skali ilorazowej.
Mierzy się koncepty abstrakcyjne na skali, mającej równe odstępy i uznaje się że jest to skala ilościowa, jeżeli odstępy między poszczególnymi wartościami są równe.
Np.
Dla pytania: Jak się dzisiaj czujesz? Określ na skali:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Beznadziejnie Doskonale
Zosia zaznacza 5 a Wojtek 3, możemy więc powiedzieć, że Zosia ma dzisiaj lepsze samopoczucie o 2 punkty. Takie uproszczenie pozwala nam policzyć np. średnią i np. stwierdzić, że: chłopcy (średnia 3,5) czują się dzisiaj gorzej od dziewcząt (średnia 7,5).
Zmienne nominalne

Narzędzie badawcze: ankieta
Kwestionariusz ankiety – ankieta składa się z pytań otwartych albo zamkniętych. Jeżeli tworzymy ją sami to unikajmy pytań otwartych, i wielokrotnej odpowiedzi, bo ciężko jest je potem interpretować.
Na początku zawsze jest metryczka (wiek, płeć wykształcenie itp., omawiamy potem w charakterystyce grupy badanej)
Ankietę należy zbudować tak, żeby odpowiedzieć na postawione pytania badawcze i zmierzyć wyznaczone zmienne. Każde pytanie ankiety musi być ściśle związane z pytaniami badawczymi i zmiennymi. Czasem poszczególne pytania stanowią wskaźniki i należy to opisać (jeżeli promotor tego oczekuje) i tak dla wyżej postawionych pytań można sformułować poniższe pytanie ankietowe:
- Które z poniższych dóbr oferuje Ci Twój obecny pracodawca?
- Karnety sportowe
- Ubezpieczenia zdrowotne
- Dodatkowe dni wolne
- Wycieczki zagraniczne
- Dodatkowe szkolenia
Wszystkie odpowiedzi próbujemy sprowadzać do jednej, skali, żeby można było to potem porównać i żeby było prościej. Przykładowo na górze w instrukcji piszemy:
Określ na poniżej przedstawionej, 5 stopniowej skali, na ile dane stwierdzenie odnosi się do Ciebie
1 2 3 4 5
Zupełnie mnie nie dotyczy Idealnie do mnie pasuje
Potem tworzymy do tego pytania, które badają zmienną. Np. Naszą zmienną jest punktualność. W takim wypadku możemy napisać takie zdanie: „Jestem bardzo punktualny” i po temacie, ale bywa, że promotor wymaga podania wskaźników np. trzech, wtedy trzeba stworzyć 3 zdania np:
- Zawsze przychodzę na czas (Pytanie wprost)
Andrzej zaznaczył 4 - Nie znoszę się spóźniać (Pytanie wprost)
Andrzej zaznaczył 4 - Wszyscy muszą na mnie czekać (Pytanie odwrócone)
Andrzej zaznaczył 4
Pytania wprost i pytania odwrócone
Pytania odwrócone, czyli takie, które treściowo odnoszą się do przeciwnego bieguna opisywanej cechy niż pozostałe.
Tak jak widać powyżej: Zaznaczenie odpowiedzi 4 przez Andrzeja w pyt. 1. „Zawsze przychodzę na czas” i pyt. 2. „ Nie znoszę się spóźniać”, świadczy o jego punktualności, ale zaznaczenie odpowiedzi 4 w pyt 3. „Wszyscy muszą na mnie czekać” wskazuje raczej na niski poziom punktualności.
Zatem wyniki dla pytań odwróconych należy przeliczyć zgodnie z zasadą:
1 2 3 4 5
5 4 3 2 1
I należy to napisać w części metodologicznej podczas opisu ankiety. Jeżeli sobie takie pytania wymyśliliśmy. Np. w taki sposób:
„Pytania 5, 9 i 11 są odwrócone. Wyniki z tych pytań zostały zrekodowane zgodnie z następującą zasadą: 1 zamieniono na 5, 2 na 4, 3 pozostało bez zmian, 4 zamieniono na 2 a 5 na 1.”
Lepiej tego unikać w trakcie tworzenia ankiety, żeby nie dodawać sobie zbędnej pracy, ale dobrze o tym wiedzieć.
Ankieta przykład
Instrukcja: Określ na poniżej przedstawionej, 5 stopniowej skali na ile obecna praca spełnia Twoje potrzeby:
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
- Moja obecna praca zaspokaja moje potrzeby towarzyskie
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
- Moja obecna praca zaspokaja moje potrzeby awansu
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
- Moja obecna praca zaspokaja moje potrzeby bezpieczeństwa
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
- Moja obecna praca zaspokaja moje potrzeby rozwoju
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
- Moja obecna praca zaspokaja moje potrzeby zabawy
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
- Moja obecna praca zaspokaja moje potrzeby emocjonalne
1 2 3 4 5
Zupełnie nie spełnia Spełnia doskonale
Wyniki badań własnych
Statystyka opisowa – poniższe przedstawienie nie nadaje się do badań z psychologii i niektórych kierunków medycznych, gdzie wykonuje się prawdziwą analizę statystyczną, a hipotezy są weryfikowane przez odpowiednio wybrane testy.
Zmienne nominalne
np. płeć/kolor
Przykład 1. Charakterystyka badanej grupy według płci. (!Stawiamy kropkę!)
Ilość w liczbach | Ilość w procentach | |
Kobiety | 50 | 50 % |
Mężczyźni | 50 | 50 % |
Razem | 100 | 100% |
W badanej grupie połowę (50%) stanowiły kobiety a połowę mężcyźni.
Zmienne na skali porządkowe
np. często/rzadko, lubię/nie lubię, zgadzam się/ nie zgadzam
Przykład 2. Odpowiedzi badanych na pytanie jak bardzo lubisz jeździć na rowerze (!Musi być informacja co to za pytanie, nie można napisać ”na pytanie 3.”!)
Nie znoszę | 0 | 0 % |
Może być | 10 | 10 % |
Obojętnie | 15 | 15 % |
Lubię | 30 | 30 % |
Kocham | 45 | 45 % |
Razem | 100 | 100% |
Zdecydowana większość badanych, aż 75% wyraziła swój pozytywny stosunek do jazdy na rowerze, w tym 30% stwierdziło, że lubi to robić a 45% kocha jeździć na rowerze ?….
Zmienne ilościowe
np. wiek
Przykład. 3. Rozkład zmiennej wiek w badanej grupie.
Minimum | 8 |
Maksimum | 10 |
Odchylenie standardowe | 2,34 |
Średnia | 8,8 |
Moda | 4 |
mediana | 5 |
W badanej grupie znalazły się osoby między ósmym a 10 rokiem życia, średnia wieku w grupie wyniosła….odchylnie standardowe wyniosło….
Zmienne nominalne wielokrotnego wyboru
np. zaznacz wszystkie wymienione warzywa, które jadłeś w ciągu ostatnich 24 h. (Jest to uproszczona wersja, ma Pani dużo takich pytań, więc proszę zrobić tak):
Przykład 4. Warzywa spożyte w ostatniej dobie w badanej grupie
Ilość osób | % badanych | Ilość odpowiedzi | % odpowiedzi | |
Marchew | 50 | 50% | 50 | 50/107*100% |
Ziemniak | 10 | 10 | 10 | |
Brokuły | 2 | 2 | 2 | |
cebula | 30 | 30 | 30 | |
por | 10 | 10 | 10 | |
fasola | 5 | 5 | 5 | |
Razem | 100 | 100% | 107 | 100% |
Uwaga 1.! Zawsze jest 100% osób nie 200% czy 300%.
Uwaga 2.! 107 odpowiedzi stanowi 100% wszystkich odpowiedzi.
Przy takich pytaniach, nie trzeba opisywać wszystkiego, bo za dużo tego będzie. Należy zwrócić uwagę na najczęściej wybierane odpowiedzi oraz odpowiedzi wybierane przez największą liczbę osób i odpowiedzi nie wybrane wcale.