Metodologia. Problemy, pytania i hipotezy badawcze.

Czym jest problem badawczy?

Problem badawczy jest szerokim zagadnieniem, formułowanym zwykle w postaci twierdzenia lub pytania. Stanowi on kluczowy punkt wyjścia dla całego procesu badawczego, określając jego kierunek i uzasadniając konieczność przeprowadzenia analizy.

PRZYKŁAD. Główny problem badawczy: Związki między strategiami radzenia sobie z bólem a poziomem akceptacji choroby u kobiet z endometriozą.

Szczegółowe problemy badawcze:

• Jakie strategie radzenia sobie z bólem są najczęściej stosowane przez kobiety z endometriozą?
• Czy istnieje zależność między strategiami radzenia sobie z bólem a poziomem akceptacji choroby?
• Czy poziom akceptacji choroby różni się w zależności od nasilenia bólu?
• Czy strategie radzenia sobie z bólem różnią się w zależności od czasu trwania choroby?
• Czy strategie radzenia sobie z bólem wpływają na poziom satysfakcji z życia u kobiet z endometriozą?

Jak zadać pytanie badawcze?

Dobre pytania badawcze są fundamentem rzetelnego badania, ponieważ pomagają skoncentrować się na sednie problemu i znaleźć konkretne odpowiedzi.

Pytanie badawcze to deklaracja: W mojej pracy uzyskam odpowiedź na to właśnie zagadnienie.

Pisząc pracę dyplomową należy zacząć od teorii. Jeśli zrobisz dobry przegląd literatury przedmiotu – masz duże szanse na postawienie wartościowych pytań i uzyskanie ciekawych odpowiedzi. To znaczy: znalazłeś coś, co Cię zainteresowało. I teraz precyzujesz o co Ci chodzi i czego spodziewasz się w wynikach. Decydujesz też o tym, jakie statystyki później wykorzystasz!

Pytanie badawcze powinno być:

• Konkretne – Pytanie badawcze powinno być precyzyjne i dotyczyć konkretnego problemu, aby dało się na nie odpowiedzieć bez niejasności.
  Przykład: Zamiast pytać „Jak ludzie reagują na stres?”, lepiej zapytać „Jak pielęgniarki reagują na stres w miejscu pracy?”
• Odpowiednie do badania – Pytanie musi być takie, aby dało się je zbadać empirycznie, czyli przy pomocy danych i obserwacji.
  Przykład: Zamiast „Czy ludzie są szczęśliwi?”, zapytaj „Czy liczba godzin snu wiąże się z subiektywnym poczuciem szczęścia u studentów?”
• Jasne i zrozumiałe – Pytanie nie powinno być zbyt skomplikowane. Powinno być łatwe do zrozumienia zarówno dla badacza, jak i dla czytelnika.
  Przykład: „Czy dłuższy czas pracy wiąże się z wyższym poziomem stresu u pielęgniarek?”
• Skoncentrowane na problemie – Dobre pytanie badawcze dotyczy kluczowego problemu, który chcesz rozwiązać lub zrozumieć, a nie ogólnej dziedziny.
  Przykład: „Czy pielęgniarki pracujące na nocnej zmianie odczuwają większy stres niż te na dziennej?”
• Możliwe do zweryfikowania – Pytanie musi być takie, by można było na nie odpowiedzieć przy pomocy dostępnych metod badawczych, jak ankieta, wywiad czy eksperyment.
  Przykład: „Czy poziom wykształcenia pielęgniarek wpływa na ich zdolność do radzenia sobie ze stresem?”

Rodzaje pytań badawczych i stosowane metody analizy statystycznej

Powinno być precyzyjne i wskazywać formę, w jakiej oczekujemy odpowiedzi. W tym zakresie możemy wyróżnić (Francuz, Mackiewicz, 2005):

1. Pytania rozstrzygnięcia - na które udzielimy odpowiedzi Tak lub Nie.
   • Czy studenci lubią statykę? - Tak!
   • Czy jestem głodny?
   • Czy osoby palące częściej zapadają na choroby płuc w porównnaiu do osób niepalących?
2. Pytania dopełnienia – w tym przypadku musimy powiedzieć coś więcej, niż proste tak/nie. Te pytania zaczniemy od „Jak?”, „Kiedy?”, „O ile?”, „W jakim zakresie?” itp.
   
   • W jakim zakresie spada sprawność funkcjonalna po przebytym udarze?
   • Jaki jest poziom depresji u kobiet, które straciły dziecko?
   • O ile wzrośnie sprzedaż po przeprowadzeniu kampani reklamowej?

Mówiąc o pytaniach badawczych warto wskazać jeszcze dodatkowe rozróżnienia (Bedyńska, Cypryańska, 2013):

1. Pytania opisowe – Skupiają się na opisie zjawiska lub grupy. W tych badaniach najczęściej stosuje się statystykę opisową (średnia, rozkład częstości, procenty, mediana, odchylenie standardowe).

Przykład: „Jaki jest poziom stresu wśród pielęgniarek na oddziałach intensywnej terapii?”

2. Pytania porównawcze – Analizują różnice między grupami lub zmiennymi. Najczęściej stosuje się testy różnic, takie jak test t-Studenta lub ANOVA, aby ocenić, czy różnice są statystycznie istotne.

Przykład: „Czy poziom stresu różni się między pielęgniarkami a strażakami?”

3. Pytania korelacyjne – Sprawdzają, czy istnieje związek między dwiema zmiennymi oraz jaki jest charakter tego związku. Stosuje się analizę korelacji (np. współczynnik korelacji Pearsona lub Spearmana).

Przykład: „Czy liczba godzin pracy jest związana z poziomem stresu u pielęgniarek?”

5. Pytania przyczynowo-skutkowe (eksperymentalne) – Badają, jak jedna zmienna wpływa na drugą. W badaniach eksperymentalnych wykorzystuje się testy statystyczne, które sprawdzają zależności przyczynowe (np. ANOVA, analiza wariancji).

6. Pytania wyjaśniające – Mają na celu zrozumienie, dlaczego dane zjawisko ma miejsce. Badają przyczyny i skutki. Często wykorzystuje się analizę regresji lub bardziej złożone modele statystyczne, aby wyjaśnić wpływ jednej zmiennej na drugą.

Przykład: „Dlaczego pielęgniarki pracujące na nocnej zmianie mają wyższy poziom stresu niż te na dziennej?”

Najczęściej w pracach magisterskich i licecjackich stawia się pytania opisowe, porównawcze i korelacyjne. Dlatego głównie na takich pytaniach będzie koncentrował się cały poradnik.

FAQ

Jak postawić hipotezę?

Hipoteza odpowiada na pytanie badawcze i przewiduje wynik badania, który następnie zostaje potwierdzony lub odrzucony w wyniku analizy zebranych danych.

Hipotezy mieć swoje oparcie w dokonanym wcześniej przeglądzie badań lub omówionych koncepcji teoretycznych

Dobrze postawione hipotezy w pracy to takie, które z jednej strony wynikają z dotychczasowych badań zawartych w części teoretycznej, a jednocześnie nie są oczywiste.

Załóżmy, że istnieje następująca zależność:

Im wyższy wzrost tym krótsza długość włosów.

Ta hipoteza jest prawdziwa i wynika ze zmiennej pośredniczącej – płci. Mężczyźni są bowiem statystycznie wyżsi od kobiet i mają krótsze włosy. Testowanie omówionej hipotezy jest błędem, gdyż jest ona zbyt oczywista. A ponadto nie uwzględnia rzeczywistej zależności między wzrostem a długością włosów, ponieważ w tym przypadku płeć działa jako zmienna pośrednicząca, która w rzeczywistości wpływa na oba czynniki. W związku z tym hipoteza ta może prowadzić do mylnych wniosków, gdyż pomija istotne różnice między grupami, które są kluczowe dla zrozumienia zależności.

Precyzja formułowania hipotez badawczych

Hipotezy mogą dotyczyć różnic lub związku pomiędzy zmiennymi, ale nie sugerują gotowych odpowiedzi. Zamiast tego, hipotezy stawiają przypuszczenie, które zostanie zweryfikowane w badaniu.

Można rozróżnić hipotezy kierunkowe i niekierunkowe:

Hipoteza ogólna (niekierunkowa):
"Kobiety i mężczyźni różnią się w zakresie lubienia czekolady."
W tej hipotezie nie wskazujemy, które grupa lubi czekoladę bardziej, a jedynie czy taka różnica istnieje.

Hipoteza kierunkowa: "Kobiety lubią czekoladę bardziej niż mężczyźni."
Tutaj sugerujemy nie tylko istnienie różnicy, ale także kierunek tej różnicy – zakładamy, że kobiety będą lubić czekoladę bardziej.

Podobnie, hipotezy dotyczące związku mogą być sformułowane jako niekierunkowe lub kierunkowe:

Przykład formułowania hipotez na podstawie pytań badawczych

P1: "Czy kobiety i mężczyźni różnią się w zakresie lubienia czekolady?"
H1: "Kobiety i mężczyźni różnią się w zakresie lubienia czekolady."

P2: "Czy kobiety lubią czekoladę bardziej, niż mężczyźni?"
H2: "Kobiety lubią czekoladę bardziej, niż mężczyźni."

P3: "Czy stres wiąże się z ilością wypowiadanych słów?"
H3: "Stres wiąże się z ilością wypowiadanych słów."

P4: "Czy osoby zestresowane będą skłonne do używania większej ilości słów?"
H4: "Osoby zestresowane będą skłonne do używania większej ilości słów."

Pytania eksploracyjne a hipotezy

Zauważ, że powyższe hipotezy mają charakter rozstrzygający, ponieważ wskazują na przypuszczenie, które ma zostać zweryfikowane. W przypadku badań eksploracyjnych, gdzie badacz nie dysponuje wcześniejszymi danymi empirycznymi, hipotezy często nie są stawiane. Zamiast tego, badania eksploracyjne mają na celu zebranie danych, które mogą w przyszłości wspierać formułowanie hipotez.

Przykłady

Do postawienia hipotezy potrzebujemy argumentów, których dostarcza zgromadzona wcześniej teoria.

Temat: Stres zawodowy w grupach zawodowych obciążonych wysoką odpowiedzialnością

Przykładowe podstawy teoretyczne

Z literatury przedmiotu wynika, że pracownicy grup zawodowych obciążonych wysoką odpowiedzialnością mają wyższy poziom stresu. Potwierdzono to w kilku badaniach, między innymi na grupach amerykańskich, francuskich i angielskich pielęgniarek oraz w innych grupach zawodowych np. strażaków i policjantów. Zastanawiamy się, czy tak samo te wyniki będą wyglądały w Polsce. O co możemy zapytać? I co to znaczy?

P1. Czy polskie pielęgniarki mają wysoki poziom stresu?

To pytanie wymaga krótkiej odpowiedzi: tak lub nie. Jest więc pytaniem rozstrzygnięcia. Na podstawie literatury przedmiotu możemy sądzić, że tak. Przecież amerykańskie, francuskie i angielskie pielęgniarki są zestresowane. Dlaczego nie polskie? Stawiamy więc hipotezę:

H1. Polskie pielęgniarki mają wysoki poziom stresu.

No dobrze. I co dalej? Jakim testem sprawdzimy tą hipotezę? Testem różnic? Obliczając współczynnik korelacji? Nie. Wystarczy obliczyć średnią w badanej grupie i odnieść ją do norm zawartych w podręczniku do metody.

Niestety to pytanie najczęściej nie wystarczy, w pracy dyplomowej. I tak naprawdę: można je sobie darować . Dlaczego? Ponieważ i tak trzeba dokonać opisu statystycznego zmiennych, w podrozdziale dotyczącym charakerystyki badanej grupy!

P2. Czy w grupie polskich pielęgniarek poziom odpowiedzialności zawodowej jest związany z poziomem stresu?

To jest pytanie rozstrzygnięcia, w tym wypadku o związek i niekierunkowe. Zauważ, że nieco wykracza poza te założenia teoretyczne wspomnianych powyżej. Co zrobić w takiej sytuacji? Poszukać informacji na ten temat! Czy poziom poczucia odpowiedzialności wiąże się z poziomem stresu? Jeśli tak, to można zastanawiać się, czy taka zależność zachodzi także u osób w zawodach ogólnie odznaczających się wysoką odpowiedzialnością. A na podstawie teorii możemy postawić następującą hipotezę:

H2. W grupie polskich pielęgniarek poziom odpowiedzialności zawodowej jest związany z poziomem stresu.

P3. Czy wyższy poziom stresu pielęgniarek wiąże się z wyższym poczuciem odpowiedzialności?

Jest to pytanie rozstrzygnięcia, o związek i kierunkowe. Jeżeli teoria pozwala, możemy postawić następującą hipotezę:

H3. Wyższy poziom stresu pielęgniarek wiąże się z wyższym poczuciem odpowiedzialności.

P4. Czy wysoka odpowiedzialność zawodowa wpływa na wysoki poziom stresu?

Uwaga! W tym pytaniu pojawia się magiczne słowo wpływa. To jest pytanie, które często pojawia się w hipotezach zamiennie ze słowami korelujelub wiąże się. Te słowa nie są sobie równe! Pytanie o wpływ oznacza konieczność zastosowania bardziej skomplikowanych analiz statystycznych, a najlepiej przeprowadzenie badań podłużnych. Trzeba też mieć dobre podstawy teoretyczne, aby je zadać i postawić właściwe hipotezy. Wyjaśnianie tych zagadnień nie jest przedmiotem tego poradnika. Jeśli naprawdę chcesz badać wpływ skonsultuj to ze swoim promotorem i/lub statystykiem ;)

Co najważniejsze: korelacja nie jest miarą wpływu!

P5. Czy pielęgniarki i strażacy różnią się poziomem stresu?

To pytanie rozstrzygnięcia, o różnice i niekierunkowe. Mając podstawy teoretyczne możemy postawić hipotezę:

H5. Pielęgniarki i strażacy różnią się poziomem stresu.

P6. Czy strażacy odznaczają się wyższym poziomem stresu niż pielęgniarki?

To pytanie rozstrzygnięcia, o różnice i kierunkowe. Opierając się o teorię możemy postawić hipotezę:

h2. Strażacy odznaczają się wyższym poziomem stresu niż pielęgniarki.

P7. Jakie są czynniki wpływające na wysoki poziom stresu u pracowników ponoszących wysoką odpowiedzialność zawodową?

To pytanie dopełnienia, mające charakter eksploracyjny. W tym wypadku potrzebne są bardzo dobre podstawy teoretyczne, aby przeprowadzić badanie.

Operacjonalizacja zmiennych

Równocześnie pojawia się pytanie: jak to zbadać? Operacjonalizacja to przekształcania abstrakcyjnych pojęć (zmiennych) w konkretne, mierzalne wskaźniki.

W naukach społecznych np. w pedagogice, psychologii czy innych dziedzinach, wiele pojęć, takich jak „stres”, „samoocena” czy „inteligencja”, to konstrukty teoretyczne, które nie mają bezpośredniego, prostego wymiaru fizycznego. Aby przeprowadzić badania, te zmienne muszą zostać „przełożone” na konkretne wskaźniki, które można zmierzyć, np. poprzez kwestionariusze, testy lub obserwacje.

Na tym etapie wybierasz metody:

• ankieta,
• narzędzie psychometryczne,
• obserwacja,
• analiza dokumenacji,
• pomiar właściwości fizycznych,
• i tak dalej, i tak dalej....

Daną zmienną można zooperacjonalizować na różne sposoby. Poniżej przykład:

Operacjonalizacja zmiennej: Poziom stresu

Poziom stresu to subiektywne odczucie napięcia i presji psychicznej, które można zmierzyć na różne sposoby, w zależności od podejścia badacza:

1. Metoda kwestionariuszowa (subiektywna ocena): Najbardziej popularnym narzędziem do mierzenia poziomu stresu jest Skala Postrzeganego Stresu (Perceived Stress Scale - PSS). Uczestnicy badania odpowiadają na pytania dotyczące ich odczuć związanych ze stresem, np. „W ciągu ostatniego miesiąca jak często czułeś się nadmiernie obciążony?”. Odpowiedzi są udzielane na skali Likerta, co pozwala uzyskać wynik od 0 do 40 punktów – im wyższy wynik, tym wyższy poziom stresu.

2. Metoda fizjologiczna (pomiar kortyzolu): Kortyzol jest hormonem stresu, którego poziom rośnie w odpowiedzi na stresujące sytuacje. Można zmierzyć poziom kortyzolu w ślinie lub we krwi badanych osób. Wyższy poziom kortyzolu wskazuje na wyższy poziom stresu. Jest to metoda obiektywna, która daje fizjologiczny wskaźnik stresu, w odróżnieniu od subiektywnych odczuć uczestników.

3. Metoda behawioralna (obserwacja zachowań): Poziom stresu można również mierzyć poprzez obserwację zachowań uczestników w sytuacjach stresowych, takich jak wystąpienia publiczne czy rozwiązywanie zadań pod presją czasu. Przykłady obserwowanych wskaźników to drżenie rąk, pocenie się czy przyspieszone ruchy ciała. To metoda oparta na ocenie widocznych objawów stresu, co pozwala badaczowi na ocenę poziomu stresu na podstawie zachowań uczestników.

Każda z tych metod pozwala na zmierzenie stresu z innej perspektywy – subiektywnej, fizjologicznej lub behawioralnej. Dzięki temu można uzyskać pełniejszy obraz poziomu stresu u badanych.

Przeczytaj więcej temat metod, technik i narzedzy badawczych.

Operacjonalizacja zmiennych polega na określeniu formy pomiaru. Przykładowo Stres możesz mierzyć wykorzystując takie skalie jak PSS-10 (Skala Odczuwanego Stresu), czy też KPS (Kwestionariusz Poczucia Stresu). Jeśli sprawia Ci to problem:

1. Umów się na indywidualne konsultacje.
2. Zapoznaj się z naszą biblioteką testów.
3. Zapoznaj się z innym, zbieżnymi tematycznie badaniami.
4. Poproś o pomoc promotora. Na pewno ma w tej kwestii niezłe doświadczenie!

Na tym etapie warto też wstępnie:

1. Określić "Kogo zbadasz?" – czyli jaka będzie Twoja grupa badawcza. Przykładowo czy będą to osoby w określonym wieku, wykonujące konkretny zawód, a może będące w małżeństwie
2. Zaplanować procedurę badawczą – czyli jak tych badanych znajdziesz? W jaki sposób zmotywujesz ich do udziału? Czy będzie to badanie internetowe? itp.

Wybór i opis narzędzi badawczych

Więcej na termat tego jak dokładnie opisać narzędzia badawcze dowiesz się tutaj , możesz też skorzystać z naszego spisu narzędzi psychometrycznych , żeby wybrać testy doswojej pracy dyplomowej.

W tym miejscu określamy dokładny sposób pomiaru naszych zmiennych, w naszym badaniu będą to:

• Poziom odczuwanego stresu: PSS-10
• Poczucie odpowiedzialności: Ankieta własna
• Zawód (pielęgniarka/strażak).

Poziom odczuwanego stresu oraz poczucie odpowiedzialności to zmienne ilościowe, zaś zawód jest zmienną jakościową. Co to znaczy? To znaczy, że jeśli dobrze zorganizujemy badanie – uzyskamy dane pozwalające na wykorzystanie testów parametrycznych (tych najlepszych - najsilniejszych!). W tym wypadku należy wybrać możliwie najlepsze i najczęściej stosowane testy: np. PSS-10 dla poziomu odczuwanego stresu i ankieta własna dla poczucia odpowiedzialności.

Oczywiście nie ma skali pomiędzy pielęgniarką a strażakiem, dlatego ta zmienna będzie miała wartość nominalną. Tak samo, jak:

• miejsce zamieszkania: wieś, małe miasto, duże miasto;
• płeć: kobieta, mężczyzna;
• wykształcenie: zawodowe, średnie, wyższe.

Statystyka

Kiedy już prawidłowo postawimy hipotezy należy określić poziomy badanych zmiennych oraz sposób ich pomiaru. Ze względu na przyjęty sposób pomiaru wyróżnia się zmienne nominalne, porządkowe, przedziałowe i ilorazowe. W badaniach społecznych często skale przedziałową i ilorazową łączy się w jedną grupę: ilościową/. W zależności od naszych hipotez, ilości zmiennych oraz poziomu ich pomiaru dobiera się odpowiednie testy statyczne. To ten krok najczęściej przysparza studentom najwięcej trudności.

Wybór testów statystycznych

W tym poradniku koncentrujemy się na testach różnic i korelacjach. Dlatego nie wszystkie powyższe hipotezy „weźmiemy na warsztat”. A w dalszej części dodamy jeszcze kilka! Co najważniejsze testy różnic wykorzystujemy przy pytaniach o różnice, ponieważ ich celem jest wskazanie czy badane grupy różnią się między sobą.

Z kolei współczynnik korelacji policzymy wtedy, gdy stawiamy pytania o związek. Ponieważ współczynnik korelacji jest miarą związku.

Spośród wskazanych powyżej hipotez interesuje nas weryfikacja tych, które zinterpretujemy z wykorzystaniem współczynnika korelacji:

• H2. W grupie polskich pielęgniarek poczucie odpowiedzialności jest związane z poziomem stresu.
• H3. Wyższy poziom stresu pielęgniarek wiąże się z wyższym poczuciem odpowiedzialności.
• H4. Dłuższy staż pracy pielęgniarek wiąże się z niższym poziomem stresu.
• H5. Liczba godzin pracy tygodniowo pielęgniarek jest związana z poziomem stresu.

A także tych, które zweryfikujemy korzystając z testu różnic:

• H5. Pielęgniarki i strażacy różnią się poziomem stresu.
• H6. Strażacy odznaczają się wyższym poziomem stresu niż pielęgniarki.

Na tym etapie konieczne jest wzięcie pod uwagę tego, że interesuje nas skorzystanie z możliwie najsilniejszego testu. A następnie operacjonalizacja zmiennej w taki sposób, żeby móc z niego skorzystać. Jeśli o tym nie pomyślimy – możemy nie zebrać bardzo ważnych danych!

Może się okazać, że mimo naszych najlepszych starań dane nie spełnią założeń testów parametrycznych. Wcześniej jednak trzeba dołożyć wszelkich starań, żeby jednak spełniały (jeśli tylko rodzaj zmiennej na to pozwala). Jeśli jednak się to nie uda – skorzystamy z testów nieparametrycznych. O tym jakie testy statystyczne wybrać do weryfikacji Twoich hipotez znajdziesz tutaj

Procedura badawcza

Zbieranie danych

Proces zbierania danych jest czasochłonny – pamiętaj, aby przeznaczyć na niego więcej czasu. A szczegóły ponownie zależą od pytań badawczych oraz od testów, jakie planujesz wykorzystać.

A może online?

Obecnie popularną opcją jest badanie online. Jeśli się na to zdecydujesz, musisz równie dobrze przemyśleć organizację. W tym wypadku najważniejsze jest to, do kogo dotrze Twój kwestionariusz. Jeśli po prostu umieścisz go na np. Facebooku – zbadasz wyłącznie użytkowników Facebooka. A wbrew pozorom ludzie, którzy nie mają konta w mediach społecznościowych istnieją. Z drugiej strony funkcje grup na Facebooku dają także możliwośc dotarcia do specyficznych grup osób na przykład graczy rpg albo rodziców dzieci z niepełnosprawności.

Grupa badana

Wielkość próby

Sprawdź, jakie są minimalne liczebności grup dla wybranych testów. Jeśli np. chcesz wykorzystać test parametryczny do weryfikacji hipotez o różnice – potrzebujesz minimum 30 osób w każdej grupie. A jeśli chcesz wykorzystać test parametryczny do weryfikacji zależności – potrzebujesz minimum 30 osób. To są jednak wartości przykładowe i trzeba dokładnie upewnić się, czego wymagają poszczególne testy.

Reprezentatywność próby

Pamiętaj, że grupa, którą chcesz zbadać, musi być reprezentatywna. Jeśli chcesz uogólnić wyniki na wszystkie pielęgniarki – nie możesz zbadać wyłącznie pielęgniarek chirurgicznych. Zastanów się, jaka grupa będzie odpowiednia dla Twoich celów.

Dobór próby

W jaki sposób zaprosisz ludzi do badania? Wejdziesz na oddział i rozdasz kwestionariusz pielęgniarkom, które spotkasz? Czy potrzebujesz czyjejś zgody na badanie? Jest wiele sposobów doboru próby. Skonsultuj z promotorem który będzie najlepszy dla Ciebie. Zastanów się jakie masz możliwości, gdzie możesz badać i do jakich osób masz dostęp? Jak możesz zdobyć dostęp do tych osób, które chcesz badać?

Motywacja

Zadbaj o to, aby każda z badanych przez Ciebie osób była właściwie zmotywowana. To od Ciebie zależy, jak skontaktujesz się z badanym i jaką motywację w nim wzbudzisz. Co wzbudzi większą motywację: pozostawienie kwestionariuszy w dyżurce pielęgniarek, czy indywidualna rozmowa z każdą z nich? Przemyśl jak przekonać potencjalnego respondenta, żeby wziął udział w Twoim badaniu.

Dopiero, gdy wszystko zaplanujesz – wprowadź to w życie. Powodzenia!

Przygotowanie danych do obliczeń

Po zebraniu danych dobrze jest wprowadzić je do arkusza kalkulacyjnego. Co jest ważne w tym miejscu? Systematyczność i dobre kodowanie.

W pierwszym wierszu umieść nagłówki, a w kolejnych – dalsze obserwacje. Czyli wyniki badanych.

Zacznij od liczby porządkowej. Jeśli badania masz w wersji papierowej – opisz każdą wersję jej numerem. Jeśli w pliku – opisz plik jego numerem. Dzięki temu w przypadku popełnienia błędu, łatwiej będzie Ci go poprawić.

Następnie wprowadź metryczkę. Nagłówki warto od razu wprowadzać w takim formacie, jaki lubi Twój program do obliczania statystyk. Na przykład w SPSS „_” i unikaj polskich znaków. Odpowiedzi od razu zakoduj. Na przykład wartości dla zmiennej „PLEC” mogą mieć wartości „1” dla kobiety i „2” dla mężczyzny. Analogicznie przypisz wartości dla pozostałych zmiennych nominalnych. Co ważne – przygotuj legendę! Tak, żeby nie zapomnieć, co oznacza 1 i 2. Dzięki temu oszczędzisz też sobie pisania całego wyrazu czy zdania – wprowadzisz tylko jedną cyfrę! Legendę możesz mieć w innym pliku lub (nawet lepiej) w odrębnym arkuszu.

Kolejno potrzebujesz dwóch rzeczy: wyników surowych oraz wyników przeliczonych (np. stenowych). Jeśli masz wyniki badanych w wersji cyfrowej – policzysz je w SPSS. Jeśli ich nie masz – sugeruję policzyć ręcznie i zapisać na kartce. W większości przypadków wprowadzanie wszystkich odpowiedzi nie ma sensu. Wystarczy wprowadzić do bazy danych tylko wyniki. Pamiętaj, żeby opisać wyniki tak, aby były czytelne. Np. wyniki surowe w kwestionariuszu PSS-10 możesz zapisać jako PSS_WS, a stenowe – PSS_STEN. Dzięki temu nie dojdzie do pomyłki.

Tak przygotowane dane możesz łatwo importować do SPSS. Tam warto dodatkowo nadać etykiety dla zmiennych i wprowadzić legendę dla metryczki.

Metodologia, najczęstsze błędy

• Zamieszczanie w ankiecie zbędnych pytań.
  Warto pamiętać, że każde pytania w ankiecie musi być uzasadnione, a następnie odpowiedzi na nie powinny być wzięte pod uwagę analizie statystycznej i we wnioskach. Nie dotyczy to jedynie pytań metryczkowych - tutaj jest dowolność.
• Różne sposoby pomiaru tej samej zmiennej.
  Przykładowo w jednym pytaniu na 4 stopniowej stali, w drugim na 3 stopniowej a jeszcze w innym pytaniem na skali nominalnej. Bądźcie spójni w tym zakresie.
• Zbyt wiele różnych wskaźników danej zmiennej.
  Przykładowo jeżeli dokonujesz pomiaru jakości snu wystarczy jeżeli zmierzysz subiektywne poczucie bycia wypoczętym, częstość wybudzania się w nocy i rytmiczność snu. Jeżeli natomiast zdecyduje się zmierzyć dodatkowo ilość przespanych godzin, godziny wstawania i zasypiania, obecność i treść snów; może się okazać, że późniejsza analiza będzie słaba, wnioski trudne do wyciągnięciaa.
• Pytanie o zmienne, które są już mierzone znormalizowanym narzędziem. Takie powtarzanie się jest zbędne.
• Za mało pytań do pomiaru zmiennej.

Bardzo często studenci, którzy decydują się na samodzielne skonstruowanie ankiety mierzącej określone zmienne, dokonują błędy utrudniające lub całkowicie uniemożliwiające późniejszą analizę danych. Przykładem najczęściej popełnianego błędu jest brak spójności w poziomie pomiaru pozycji w ankiecie, mierzących tą samą zmienną lub jej wskaźniki. Przykładowo student stawia hipotezę, że: osoby bardziej aktywne na portalach społecznych częściej spotykają się ze znajomych w świecie rzeczywistym. Następnie, ze względu na brak narzędzi sam konstruuje ankietę do pomiaru aktywności na portalach społecznościowych. Zawiera w niej następujące pytania:

• Czy masz konto na portalu Facebook?Tak/ Nie
• Ilu znajomych masz w swojej sieci społecznościowej na portalu Facebook?0-50/ 50-150/ 150-400/ 400-800/ 800-1500/ pow. 1500
• Jak często umieszczasz coś na swojej tablicy na Facebooku?Codziennie/ raz na tydzień/ raz na miesiąc/ sporadycznie/ wcale

Takich pytań jest w ankiecie 10 a student chciałby przeprowadzić jeden parametryczny test statystyczny, który wykazałby że istnieje korelacja między wyższą aktywnością na portalach społecznościowych a częstotliwością spotkań ze znajomymi. Jednak aby to zrobić, należy skonstruować ankietę w taki sposób, aby można było policzyć jeden wynik ogólny będący średnią ze wszystkich pytań w ankiecie lub określić wskaźniki zmiennej i dla każdego z nich policzyć oddzielną statystykę. Jeżeli natomiast skontrujemy ankietę składającą się z pozycji mierzących odpowiedzi na różnych skalach np. nominalnej, porządkowej i ilościowej, to każde pytanie trzeba potraktować albo jako inną zmienną, bądź jako innych wskaźnik danej zmiennej. W praktyce oznacza, to, że dla każdej pozycji w ankiecie trzeba będzie policzyć statystyki innym testem statystycznym, a otrzymane dane opisywać oddzielnie i ewentualnie połączyć w jeden wniosek na etapie dyskusji badań.

Oferta

Moja oferta zawiera pomoc na każdym etapie badań. Ze wskazaniem, że dla osoby, która nie ma rzetelnej wiedzy w omawianej tematyce rozpoczęcie współpracy na początkowym etapie wiąże się zazwyczaj z oszczędnością pieniędzy, czasu i wysiłku przy jednoczesnym otrzymaniu wyższej oceny na dyplomie.

Moja oferta zawiera:

• Przegląd badań pozwalający na postawienie hipotez
• Określenie zmiennych i ich operacjonalizacja
• Skonstruowanie pytań i hipotez badawczych
• Skonstruowanie ankiety
• Analiza statystyczna - obliczenie statystyk opisowych, testów różnic, korelacji jak i bardziej zaawansowanych statystyk takich jak: analiza wariancji, regresji czy testów mierzących trafność i rzetelność narzędzia.
• Istnieje możliwość zamówienia samej dyskusji badań lub podsumowania, w językach polskim i angielskim.
• Dla studentów trzeciego stopnia oraz pracowników naukowych mamy w ofercie również pomoc przy konstruowaniu eksperymentów oraz obliczaniu wyników.