FCZ-KT - Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu

Opis narzędzia FCZ-KT(R)

Autorzy: Maria Cyniak-Cieciura, Bogdan Zawadzki, Jan Strelau.

Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu FCZ-KT to narzędzie stworzone w 1997 roku przez Jana Strelaua i Bogdana Zawadzkiego. Autorami wersji zrewidowanej z 2016 roku są: M. Cyniak-Cieciura, J. Strelau i B. Zawadzki. Metoda umożliwia zdiagnozowanie podstawowych wymiarów temperamentu, które uwarunkowane są biologicznie. Kwestionariusz składa się ze 100 stwierdzeń, do których badany musi się ustosunkować na 4-stopniowej skali (1 – Zdecydowanie nie zgadzam się; 2 – Nie zgadzam się; 3 - Zgadzam się; 4 – Zdecydowanie zgadzam się). W pierwszej wersji kwestionariusza znajdowało się sześć skal treściowych, a w obecnej siedem.

Żwawość – tendencja do szybkiego reagowania i utrzymywania wysokiego tempa wykonywanych czynności;
Perseweratywność – tendencja do utrzymywania i/lub powtarzania zachowania pomimo ustania działania bodźca, który wywołał to zachowanie;
Rytmiczność – tendencja do rytmicznego wykonywania czynności związanych z cyklem snu i czuwania, spożywania posiłków oraz strategii pracy, która przejawia się w regularnych przerwach pomiędzy jednorazowymi reakcjami.
Wrażliwość sensoryczna – zdolność do reagowania na bodźce o niskiej wartości stymulacyjnej bodźców zmysłowych, przejawiająca się w wysokiej wrażliwości i czułości zmysłowej;
Wytrzymałość – zdolność do adekwatnego reagowania w sytuacjach wymagających długotrwałej i wysoko stymulującej aktywności, przejawiająca się w wysokiej odporności na zmęczenie i dystraktory;
Reaktywność emocjonalna – tendencja do intensywnej reakcji na bodźce emocjogenne, przejawiająca się w wysokiej wrażliwości i niskiej odporności emocjonalnej;
Aktywność – tendencja do podejmowania się wysoko stymulującej aktywności i/lub do podejmowania zachowań dostarczających stymulacji zewnętrznej (z otoczenia).

Rzetelność pomiaru została oszacowana poprzez zgodność wewnętrzną i stabilność czasową skal. Współczynniki zgodności wewnętrznej każdej ze skal mieści się w przedziale 0,73 – 0,88. Najwyższą zgodność uzyskani dla skal Reaktywność i Aktywność, a najniższą dla Żwawości i Perseweratywności. Natomiast współczynniki stabilności czasowej mieściły się w zakresie 0,77 – 0,90, najwyższe wartości otrzymano dla skal Aktywność i Wytrzymałość i Reaktywność emocjonalna. Można na tej podstawie stwierdzić, że wszystkie skale FCZ-KT (R), charakteryzują się satysfakcjonującą rzetelnością. [2] Kwestionariusz pozwala badać osoby powyżej 15 roku życia.

Zobacz inne testy

Tematy prac magisterskich z psychologii dotyczących temperamentu

Wpływ temperamentu na rozwój cech autystycznych w populacji nieklinicznej.
Profil temperamentu u osób ze zdiagnozowanym ADHD - związki z wymiarami osobowości i funkcjonowaniem społecznym.
Temperament a gotowość szkolna. Porównanie dzieci w różnych systemach edukacyjnych.
Związek między temperamentem a depresją u młodzieży - badanie oparte na skalach MMPI.
Temperament a dobrostan psychiczny studentów: rola melancholii i innych typów temperamentu.
Rola współrodzicielstwa w kształtowaniu temperamentu dziecka. Badanie empiryczne.
Zależność między cechami temperamentu a objawami chorób psychicznych w różnych grupach wiekowych.
Wpływ wczesnych cech temperamentu na rozwój emocjonalny i behawioralny dziecka.

Przegląd badań

Temperament i zdrowie psychiczne

W kontekście temperamentu i chorób psychicznych, badania wykazały, że różne grupy wiekowe wykazują specyficzne profile temperamentu związane z objawami chorób psychicznych, podkreślając znaczenie rozróżniania między emocjonalnymi i nieemocjonalnymi cechami temperamentu (Trofimova & Christiansen, 2016). Przegląd badań dotyczący wpływu temperamentu na depresję, mierzony za pomocą skal MMPI, wskazał na znaczący związek między specyficznymi cechami temperamentu a depresją (Nowak & Wiśniewska, 2018). Systematyczny przegląd relacji między temperamentem a zaburzeniami lękowymi wykazał, że określone cechy temperamentu, takie jak wysoka reaktywność emocjonalna, są powiązane z wyższym ryzykiem zaburzeń lękowych (Kowalska & Wiśniewska, 2018).

Temperament i rozwój

Badania nad wczesnym temperamentem wykazały różnorodne korelacje między kategoriami w Kwestionariuszu Zrewidowanego Temperamentu Niemowląt, podkreślając złożoność wczesnych cech temperamentu i ich wpływ na rozwój dziecka (Szymańska & Nowak, 1998). Oceny temperamentu w kontekście rozwojowej psychopatologii wskazują na niższą stabilność korelacji w porównaniu z ocenami kwestionariuszowymi, przy czym wiele badań zgłosiło różnice w stabilności temperamentu w zależności od metod oceny (Nowak, Wiśniewska, & Kowalska, 2012). Analiza empiryczna wykazała istotne związki między temperamentem dzieci a współrodzicielstwem, podkreślając znaczenie wspierającej współpracy rodziców dla rozwoju temperamentu (Wiśniewska, Szymańska, & Nowak, 2019).

Temperament a funkcjonowanie jednostki

Badania dotyczące temperamentu i gotowości szkolnej wykazały, że pewne cechy temperamentu, takie jak zdolność do samoregulacji, są istotne dla gotowości szkolnej dzieci. Dzieci o bardziej zrównoważonym temperamencie wykazują lepsze przygotowanie do szkoły (Kowalska, Nowak, & Wiśniewska, 2021). Przegląd badań wskazuje na pozytywne korelacje między wymiarami osobowości, temperamentem i charakterem u dorosłych z ADHD, znajdując szczególnie silne powiązania z określonymi cechami temperamentu (Niezabitowska, Szymańska, & Piszczek, 2018). Badania nad wpływem typów temperamentu na dobrostan studentów uniwersytetów wykazały, że melancholijny typ temperamentu ma bezpośredni pozytywny wpływ na ich dobrostan, podczas gdy inne typy mogą wpływać negatywnie (Szymańska, Kowalska, & Wiśniewska, 2019). Metaanaliza korelacji temperamentalnych z modelem pięcioczynnikowym (FFM) i psychopatologicznymi wymiarami HiTOP potwierdziła istotne korelacje, wykazując, że specyficzne cechy temperamentu mogą być predyktorami określonych zaburzeń psychicznych (Johnson & McLaughlin, 2024).

Bibliografia

Nadal Potrzebujesz

POMOCY W PISANIU ?

Nazywam się Dorota Wrona. Moją misją jest pomoc studentom. Skorzystaj z ponad 25 lat doświadczenia w pisaniu i redakcji tekstów naukowych

Umów się na darmowe konsultacje