Korekta prac – partykuła „nie” – kiedy piszemy ją rozdzielnie z rzeczownikami?
Korekta prac – partykuła „nie” – kiedy piszemy ją rozdzielnie z rzeczownikami?
Korekta prac – partykuła „nie” – kiedy piszemy ją rozdzielnie z rzeczownikami? „Niepokój”, „niezadowolenie”, „niezgoda” – mogłoby się wydawać, że partykułę „nie” piszemy z rzeczownikami w sposób łączny. Nie jest to jednak prawdą. W języku polskim możemy wyszczególnić pięć sytuacji, kiedy obie części mowy należy rozdzielić. W jakich okolicznościach „nie” z rzeczownikami zapisujemy osobno?
Sytuacja nr 1
Partykuła „nie” to z definicji część mowy, która zmienia znaczenie fragmentu zdania lub równoważnika zdania, przed którym występuje, na przeciwną, tak jak ma to miejsce w stwierdzeniu:
„Dziś mam wolne. Nie zrobiłam korekty otrzymanych prac dyplomowych.”
Zapiszemy ją z rzeczownikami rozdzielnie, jeśli oprócz zaprzeczenia „nie” będzie nosić (w mniej lub bardziej dosłowny sposób) także znamiona przeciwstawienia.
Np.:
„nie dom, tylko mieszkanie”
„nie praca, ale też nie przyjemność”.
Sytuacja nr 2
Partykuła „nie” może znaleźć się pomiędzy dwoma identycznymi rzeczownikami. Jej funkcja sprowadza się wówczas do uogólnienia i wyraża niepewność po stronie osoby przekazującej komunikat. Wówczas również zapisujemy ją z rzeczownikiem rozdzielnie, jak np.
„Święto nie święto, muszę uczyć się do obrony”.
Sytuacja nr 3
Rozdzielna pisownia z rzeczownikami występuje po przysłówkach „bynajmniej” i „wcale”, kiedy zastosowanie partykuły „nie” umacnia słuszność dokonanej oceny czy osądu. Przykładowo taka wypowiedź może brzmieć:
„Wcale nie przypadek spowodował, że dostałyśmy piątkę. Poprawy naszych prac dokonała zaufana osoba.”
Sytuacja nr 4
Wyrażenia takie jak: „gdyby nie”, „jeszcze nie”, „już nie”, „nawet nie” powodują, że pisownia partykuły „nie” i stojącego za nią rzeczownika ma charakter rozdzielny, jak np.
„Gdyby nie korekta prac dyplomowych, promotor nie zaliczyłby nam semestru.”
Sytuacja nr 5
Zastosowanie partykuły „nie” może sugerować, że rzeczownik, dla którego jest ona zaprzeczeniem, został wyolbrzymiony. W takiej wypowiedzi za zgodny z prawdą uznany zostaje rzeczownik pojawiający się jako pierwszy.
„Zostałam magistrem, ale nie specjalistą w dziedzinie programowania.”
Proste, prawda?